Telos vóór tempo: tijd als vormgever

De tirannie van de klok

Scholen leven volgens de klok. Lessen van 50 minuten, perioden van 8 weken, rapporten per kwartaal. We hebben het onderwijsritme laten bepalen door praktische overwegingen, niet door pedagogische wijsheid.

Maar tijd is niet neutraal. De manier waarop we tijd indelen, vormt wat we doen. Een les van 50 minuten vraagt een andere aanpak dan een blok van 2 uur. Een periode van 6 weken heeft een ander ritme dan een periode van 10 weken.

Telos: Het doel bepaalt de tijd

Het Griekse woord 'telos' betekent doel, bedoeling, voltooiing. In ons onderwijsdenken is telos de leidende vraag: Wat willen we bereiken? Pas daarna vragen we: Hoeveel tijd hebben we daarvoor nodig?

Dit lijkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk werkt het vaak omgekeerd:

• "We hebben 8 weken voor dit thema, wat kunnen we erin proppen?"


• "De toets moet voor de vakantie, dus we moeten tempo maken."


• "Het rooster geeft ons 3 uur per week, daar moeten we het mee doen."

AI-CByte: Tijd in dienst van bedoeling

Bij het ontwikkelen van AI-CByte kozen we bewust voor 'telos vóór tempo'. Het systeem vraagt eerst naar je doelen:

• Wat is de kern van dit thema?


• Welke diepte wil je bereiken?


• Hoeveel tijd heeft reflectie nodig?


• Waar kunnen leerlingen een concept écht doorgronden?

Pas daarna suggereert het een tijdsindeling. Soms betekent dit: dit thema verdient 10 weken. Soms: deze vaardigheid leer je in 3 intensieve dagen.

Praktische wijsheid: Phronesis in planning

Natuurlijk kunnen we niet alle praktische beperkingen wegwensen. Scholen hebben roosters, vakanties, examens. Maar we kunnen wel bewuster omgaan met de tijd die we hebben.

AI-CByte helpt je zoeken naar de balans:

• Waar kun je meer tijd claimen voor wat écht belangrijk is?


• Wat kan efficiënter, zodat er ruimte ontstaat voor verdieping?


• Hoe creëer je rust in een vol programma?


• Wanneer is het juist tijd om tempo te maken?

Van haast naar ritme

Het resultaat is geen langzamer onderwijs, maar wel bewuster onderwijs. Een ritme dat ruimte biedt voor:

• Verdieping waar concepten complex zijn


• Herhaling waar automatisering nodig is


• Reflectie waar inzicht moet groeien


• Toepassing waar transfer belangrijk is

"Tijd is niet neutraal; ze vormt wat we doen. Een periodeplan is meer dan een rooster: het is een belichaming van bedoeling."

In een wereld die steeds sneller lijkt te draaien, is dit misschien wel ons belangrijkste geschenk aan leerlingen: de ervaring dat er tijd is om te leren, te begrijpen, te groeien.

Niet alles hoeft snel. Sommige dingen worden juist beter als ze tijd krijgen.